Elon Musk powiedział: “Tworzenie firmy to nie sprint. To maraton”. Jakie lekcje można wyciągnąć z tego cytatu początkujący przedsiębiorca? Po pierwsze – proces zakładania sklepu internetowego trwa. Po drugie – jest skomplikowany. I wreszcie, po trzecie – wymaga przygotowania. Tak, jak mało jest osób, które bez wcześniejszych treningów dadzą radę przebiec maraton, tak samo niewiele jest przedsiębiorców, którym bez odpowiedniej strategii udało się odnieść sukces. Ta strategia to właśnie biznesplan dla sklepu internetowego.
Czy biznesplan sklepu internetowego jest niezbędny?
To tak samo, jakby zapytać: “Czy można przyjść na ważny egzamin bez przygotowania i zdać go na 5?” Zasadniczo jest to możliwe, ale zdarza się niezwykle rzadko i jest obarczone dużym ryzykiem. eCommerce to branża o bardzo niskiej barierze wejścia i często właśnie to okazuje się zgubne. Prosty start umożliwia rozpoczęcie biznesu “od zaraz”, bez większego przygotowania czy kapitału. Jednak rzeczywistość bywa brutalna i sukces zdecydowanie częściej przypada w udziale tym, którzy do biznesu podeszli strategicznie, a pierwszym krokiem w budowaniu własnego eCommerce jest biznesplan. Ważne jest także podejście do tego dokumentu – nie powinien być on traktowany jako narzędzie do osiągnięcia jednego, konkretnego celu – np. uzyskania dofinansowania. To zdecydowanie coś więcej – fundament biznesu, który na starcie pozwoli rozwiać ci wiele wątpliwości.
Krok 1: Znajdź problem, który rozwiążesz
Na świecie jest obecnie 24 miliony eSklepów. Przy takiej skali trudno jest wymyślić zupełnie nowy produkt, ale na szczęście, wcale nie musi o to chodzić. Na samym starcie lepiej jest pomyśleć o konkretnym problemie, który nasz towar może rozwiązać, zamiast dokładnie określać, co i jak chcemy sprzedawać. Taką potrzebą konsumencką może być na przykład:
- chęć posiadania pięknych, wyjściowych kreacji bez konieczności wydawania na nie dużych pieniędzy (case: E-Garderobe, internetowej wypożyczalni markowych ubrań)
- chęć kupienia w internecie produktu, który wymaga przymierzenia (case: domowa przymierzalnia okularów Muscat)
- dostęp do oryginalnych, designerskich produktów, które nie są łatwo dostępne na lokalnym rynku (case: 9designe – sztuka designu i Gepetto – drewniane okulary)
Oczywiście, biznes nie musi (a nawet nie powinien) rozwiązywać tylko jednego problemu. Dobrze jest wyznaczyć przynajmniej kilka – np.:
- Chcę dostarczać produkt, który będzie można dostosować do swoich potrzeb
- Chcę, żeby cały proces zakupów był intuicyjny i zautomatyzowany
- Chcę dostarczać konsumentom unikatowe doświadczenia zakupowe
W odpowiedzi na te potrzeby może powstać sklep internetowy, który będzie sprzedawał, dajmy na to, portfele. Klient za pomocą panelu na stronie, w kilku krokach będzie mógł wybrać rodzaj tworzywa, z którego zostanie wykonany portfel, jego kolor, wykończenie oraz funkcjonalność. Na stronie zostanie umieszczony także chatbot, który pomoże w wyborze wszystkich parametrów bazując na upodobaniach konsumenta – np. czy woli płatności kartą, czy gotówką, czy jest weganinem (wtedy odpadną wszystkie opcje elementów wykonanych z prawdziwej skóry), czy woli styl elegancki, czy bardziej sportowy. Dodatkowo do każdego zamówienia będą dodawane inserty w postaci preparatów do pielęgnacji galanterii. Taki pomysł może niektórym wydać się zbyt skomplikowany i innowatorski, ale okazuje się, że podobne sklepy funkcjonują i mają się całkiem dobrze. Za przykład może tu posłużyć marka Undandy, która oferuje pełną customizację swoich produktów.
Źródło:https://www.undandy.com/us/customize/product/id/743
Krok 2: Opisz swój biznes
Kiedy już masz ogólny zarys tego, co chcesz zmienić w świecie konsumenta, czas na precyzję. W tym kroku należy określić co, jak i komu będziesz sprzedawać, czyli musisz określić charakterystykę działalności. Odpowiedź sobie na poniższe pytania:
- Sprzedajesz produkt fizyczny (ubrania, kosmetyki), produkt digitalowy (oprogramowanie, ebooki), czy usługę (konsulting, szkolenia), a może kilka z nich?
- Działasz w modelu B2B, B2C czy mieszanym?
- Sprzedajesz tylko w sieci czy planujesz także sprzedaż stacjonarną?
- Skąd pozyskasz swój produkt – będziesz sam go wytwarzać od zera albo z półproduktów, a może będziesz pośrednikiem lub dystrybutorem?
To podstawowe pytania, które wraz z klarowaniem się pomysłu należy rozbudować do poziomu bardzo szczegółowego.
- Jak dokładnie będzie wyglądać, to co sprzedajesz? Jak to opiszesz i przedstawisz klientowi?
- Kto jest Twoją grupą docelową? Czy jest ona jednorodna, czy nie?
- Z jakich platform eCommercowych skorzystasz? Gdzie będzie Twój sklep stacjonarny?
- Kto będzie Twoim dostawcą? Gdzie będziesz tworzył produkt?
Często już sam wzór biznesplanu to dokument na kilkadziesiąt stron. Zastanów się, czy jest to konieczne. Czasami wysoki poziom szczegółowości jest wymagany przez inwestorów czy inne podmioty finansujące, jeśli jednak wolisz bardziej syntetyczne podejście do tematu, lean canvas może cię zainteresować. Lean business plan to taki "szybki" biznes plan. Szybki nie oznacza, że gorszy. Mimo że zajmuje tylko jedną stronę zawiera w sobie wszystkie kluczowe aspekty.
Źródło: https://leanstack.com/leancanvas
Krok 3: Przeanalizuj rynek i konkurencję
Kolejny krok to moment, w którym należy dokonać analizy rynku oraz analizy konkurencji. Nawet najlepszy pomysł na biznes może okazać się nietrafiony, jeśli dany rynek jest już zbyt mocno nasycony albo popyt na nasze produkty jest znikomy. Jak więc zacząć?
Analiza konkurencji jest elementem całościowej analizy rynku, w której należy zwrócić uwagę także na charakterystykę samej branży, profil klientów oraz ustalenie źródeł przewagi konkurencyjnej. Nawet jeśli oferujemy produkty unikatowe trzeba pamiętać, że inni sprzedawcy mogą oferować towary podobne lub zamienniki. Dlatego tak ważne jest określenie aspektów, które dają nam przewagę. Może to być np. niska cena, zaawansowana technologia, wyjątkowy sposób obsługi klienta lub nietypowy sposób sprzedaży (np. w formie coraz popularniejszego modelu subskrypcji, który sprawdzi się w przypadku produktów kupowanych z pewną regularnością - np. detergentów albo żywności). Analizę konkurencji należy zacząć od znalezienia firm, które konkurują z nami bezpośrednio, czyli np. mają w ofercie te same towary. Następnie, na podstawie ich strony internetowej, profili w social mediach oraz innych, dostępnych materiałów, należy określić ich słabe oraz mocne strony. Dzięki analizie rynku te słabe strony będziemy mogli później zamienić w naszą przewagę konkurencyjną.
Krok 4: Określ szanse i zagrożenia
Klasyczna analiza SWOT to termin znany chyba każdemu przedsiębiorcy. Niekoniecznie trzeba wykonywać ją w klasycznej formie dzieląc kartkę na cztery części, wypisując silne i mocne strony oraz szanse i zagrożenia. Forma jest dowolna, liczy się gruntowne przeanalizowanie swojego biznesu. Cel analizy jest dwojaki. Z jednej strony musimy wyznaczyć cechy, które będą nas pozytywnie wyróżniać:
- sprzedajemy produkt niedostępny w innych miejscach
- dajemy dostęp do bazy wiedzy
- mamy doświadczenie w branży
- produkt, który sprzedajemy wpisuje się w obecne trendy
- działamy w sposób zrównoważony
- dajemy benefity związane z dostawą (długi termin zwrotu, same/next day delivery)
Z drugiej, musimy wiedzieć, które kwestie mogą ograniczać rozwój naszego biznesu i od razu pomyśleć nad ich rozwiązaniem:
- mamy niski budżet
- nie dysponujemy powierzchnią magazynową
- nie znamy rynku, na który wchodzimy
- posiadamy braki w personelu
Krok 5: Oszacuj koszty prowadzenia sklepu internetowego
W tym kroku trzeba się zastanowić nad strukturą finansową biznesu. Biznesplan dla sklepu internetowego powinien zawierać kwotę, której będziesz potrzebował do rozpoczęcia działalności. Składają się na nią takie czynniki jak:
- Koszty osobiste – pensje dla pracowników
- Koszt biura – znalezienie odpowiedniej przestrzeni, jej umeblowanie oraz zapewnienie niezbędnego sprzętu dla pracowników
- Koszt magazynu
- Zatowarowanie sklepu
- Koszty związane z odpowiednim zapleczem technologicznym – oprogramowanie, integracja płatności, licencje na potrzebne programy oraz ich serwisowanie
- Koszty marketingowe
- ZUS i podatek
Po drugie, należy przemyśleć czy posiadasz wystarczające nakłady finansowe na sfinansowanie powyższych. Jeśli nie, należy rozważyć także opcje kredytowe lub inwestorskie. Warto jeszcze zaznaczyć, że niektóre z tych kosztów ponosimy jednorazowo, przy starcie działalności, ale inne towarzyszyć nam będą z miesiąca na miesiąc. Kolejna kwestia to ustalenie polityki cenowej (więcej na ten temat możesz przeczytać tutaj) – jaką marżę musimy nakładać na sprzedawane dobra, żeby biznes był rentowny? Jaka będzie optymalna cena produktów, żeby z jednej strony była ona konkurencyjna, a z drugiej, żeby pozwoliła maksymalizować zyski?
Krok 6: Wybierz swój model logistyczny
Istnieje kilka modeli logistycznych, z których możesz skorzystać. Biznesplan sklepu internetowego powinien pomóc wytypować ten właściwy. Jakie one są? Pierwszy z nich to własny magazyn. Opcja wydaje się dość naturalna, szczególnie dla osób, które dopiero zaczynają przygodę z biznesem. Początkowo jest ona relatywnie wygodna i tania, jednak kiedy wolumen sprzedaży rośnie pojawiają się pierwsze problemy – musimy zatrudniać nowych pracowników i myśleć o większej przestrzeni magazynowej. Drugą opcją jest dropshipping. W tym przypadku sklep pełni jedynie rolę przekaźnika – klienci mogą składać w nim zamówienia, ale wszystkie kwestie logistyczne (kompletowanie zamówień, pakowanie, dostawa) spełnia dystrybutor lub producent. Kolejnym modelem jest cross-docking. Jego istotą jest gromadzenie produktów od wielu różnych dystrybutorów i dostarczanie ich do jednego klienta. Po zakupie towar ląduje w naszym magazynie, gdzie jest przepakowywany, a następnie wysyłany do kupującego. Najpełniejszą opcją jest ostatni z modeli – fulfillment. W tym przypadku całość procesów logistycznych zostaje oddelegowana do zewnętrznego operatora, który nie tylko składuje nasz towar, ale także pakuje i wysyła zamówienia oraz wykonuje szereg usług dodatkowych – obsługuje zwroty, kompletuje sety, czy pakuje w specjalny, zamówiony przez klienta, sposób.
Krok 7: Promuj się!
Nie od dzisiaj wiadomo, że marketing jest jednym z kluczowych segmentów działalności. Rozpoczynając własny biznes należy mieć przygotowaną strategię marketingową. Powinny znaleźć się w niej odpowiedzi na pytania dotyczące między innymi kanałów komunikacji z odbiorcami, wizerunku firmy, jej charakteru i form promocji. Obszarów, które trzeba zaplanować jest wiele, ale kluczowymi są:
- wizerunek – jakie wartości ma komunikować nasza marka i w jakim stylu chce to robić (żartobliwym? edukacyjnym? buntowniczym?)
- komunikacja z klientem – będziemy ją prowadzić za pomocą social mediów? A może planujemy zbudować chatbota, który będzie automatycznie odpowiadał na pytania konsumentów?
- obecność w sieci – jak będzie wyglądać nasza strona internetowa? W których mediach społecznościowych chcemy mieć konta? Czy planujemy prowadzić bloga?
- materiały promocyjne – jak będa wyglądać wizytówki? Czy chcemy dodawać do zamówień własne inserty?
Schemat archetypów marki
Źródło: https://marketerplus.pl/teksty/cykle/archetypy-marki-tozsamosc-wizerunek-komunikacja-w-social-media-czesc-1-wprowadzenie/
Krok 8: Sprawdzaj swój postęp
Skąd będziemy wiedzieć, że osiągnęliśmy zamierzony w biznesplanie dla sklepu internetowego cel? Żeby mierzyć swoje postępy należy wyznaczyć obszary, które chcemy monitorować. Są one bardzo indywidualne, ale z dużym prawdopodobieństwem można przyjąć, że dla większość sklepów istotne będą np. średnia wartość koszyka, liczba transakcji w miesiącu czy liczba klientów, którzy wrócili do nas po kolejny zakup. Bardzo wartościowe może okazać się także sprawdzanie skąd konsumenci do nas trafili – z wyszukiwania w Google, z polecenia, z płatnej reklamy w mediach społecznościowych, a może z ciekawej akcji outdoorowej.
To tylko kluczowe aspekty, które powinien przemyśleć każdy startujący przedsiębiorca. Wiele kwestii jest bardzo indywidualnych w zależności od branży, w której działamy czy charakteru biznesu. Jednak biznesplan sklepu internetowego to rzecz uniwersalna, która stanowi filar działalności online.